Sneeuwbollen in je brein

Gisteravond laat keek ik naar de nieuwe stand-up show van Mae Martin. Het is zo’n meisje dat we vroeger androgyn noemden, een jongensachtige vrouw, een tomboy, of, zoals het Franse woordenboek zegt, een hermafrodiet. Dat laatste is niet aardig, want dat impliceert de aanwezigheid van een piemel én een poenie en dat is helemaal niet aan de orde. Mae is non-binair. Ze vindt het leuk als mensen haar “they” noemen, zegt ze, maar “she” mag ook. Niet dat ik iets van dat “they” begrijp, want zeg nou zelf, als je interseksueel bent, of trans of non-binair, dan ben je nog steeds 1 persoon, toch? Eén lijf, één leven, zo was het en zo is het. Meer werd mij ook niet toebedeeld, toen, in het verre 1959. Aan de andere kant, sprak Pilatus ook niet in meervoud over zichzelf, of was dat Koningin Wilhelmina? En een schizofreen, is die ooit alleen?

Mae identificeert zich niet als non-binair of als trans, zegt ze, het was geen keuze, ze was gewoon altijd zo. “Ach, ik snap ook niets van WiFi, maar het is er, het bestaat”, zegt ze. "Je hoeft niet alles te begrijpen om het te kunnen accepteren." Ze brengt de nieuwe tijd zonder drang en dwang en met sympathie, en naar mijn idee werkt dat altijd nog het beste. Ze - en ik zeg ze omdat de balans in mijn optiek naar het vrouwelijke doorslaat (ze ruikt naar pasgewassen wasgoed, zegt haar vriendin in de serie ‘Feel Good’*), maar hij is tegelijkertijd een heel leuk gozertje van 35 met de fysiek van de 16-jarige schone jongeling waarmee ik op mijn 19e rommelde -, kortom, hij dus, heeft  een manier van verhalen vertellen die ik leuk vind. Over de kleine gebeurtenissen in het leven, over de gewone, maar dodelijk pijnlijke emoties die iedereen heeft, waarover je achteraf kunt lachen maar die op het moment zelf het schaamrood naar je kaken jagen. Heel herkenbaar allemaal en ze vertelt het op zo’n open en eerlijke manier dat je wordt meegezogen in zijn verhalen. 

Verhalen vertellen is een kunst. Er zijn maar weinig mensen die het kunnen en die staan dan ook vaak op toneel of schrijven boeken. Mae vertelt in haar show dat ons brein eigenlijk is als onze kamer, onze woonkamer. We meubileren die kamer met items waarvan wij denken dat die onze identiteit weerspiegelen. Kijk, ik heb gereisd, ik ben belezen, ik hou van kunst en zelfs van Jázz! En zo archiveren we ook elke levenservaring op keurig geordende plankjes in ons brein, als een verzameling kleine sneeuwbollen vol nieuwigheden. “Ik kwam ooit Antonio Banderas tegen op het vliegveld, that's me”, zeg je tegen jezelf en je zet er een nieuwe sneeuwbol bij. “Menselijke interactie is feitelijk niets meer dan elkaar je sneeuwbollen tonen”, zegt Mae. “Je luistert naar je gesprekspartner, maar waar je eigenlijk aan denkt is: wanneer kan ik míjn sneeuwbal laten zien. Je mond zegt ja en nou en goh, maar de hele tijd gaan je ogen naar je eigen plank, wanneer kan ik, wanneer mag ik mijn eigen sneeuwbol pakken?” 

Gaat dit dan toch over mij? Ik hoop van niet, maar natuurlijk vind ik heus wat van al die nieuwigheden, en sjonge, wat heb ik gelachen om Ricky Gervais en Dave Chapelle. Want grappen maken over de van de norm afwijkende groepen in de samenleving is al zo oud als de mensheid, het relativeert, het scheidt kaf van koren en wind van zand en het haalt de zwaarte uit ons bestaan. Maar het laat ook weerstand zien, we willen niet veranderen, de wereld moet blijven zoals hij is, met een hij en een zij, fossiele brandstoffen en de vleesindustrie, met boter, melk, kaas en eieren en christelijke normen en waarden over wie het met wie doet en hoe en waarom. We willen onze sneeuwbollen behouden, legitiem rustend op onze stoffige plankjes. "Ik ben Jetty van Jan, Jan was mijn vader, hij was pianist en ik heb moeite met zijn dood; ik ben geboren in Amsterdam, ik zeg dat met trots al zou ik er nooit meer willen wonen; ik wilde ooit operazangeres worden, dat maakt me interessanter dan de rest, want niemand houdt van opera; ik ben getrouwd, gescheiden, getrouwd, gescheiden (enz), ik kan de laatste scheiding slecht verwerken en blijf erover doorzagen; ik heb 3 kinderen voor wie ik mezelf wegcijfer, ik vind krachttraining stoerder dan yoga, verkies katten boven honden, mijn werk is een groot deel van mijn indivualiteit en mijn bestaansrecht, wat me bang maakt voor mijn pensioen, humor is mijn schild, ik erger me aan stakende buschauffeurs en ik lach om transfobische komieken." Mijn plank.

Deze week ga ik door het leven als een "one armed bandit". In mijn rechterhand is een peesblad doorgesneden, waardoor ik nu alles voorlopig met links moet doen. Een vriendin van mijn dochter is geboren met een halve arm (om dit te rechtvaardigen heeft de Lieve Heer, onze Schepper, haar gezegend met het uiterlijk van Angelina Jolie, dat dan weer wel). Voor haar is die halve arm normaal, hij was er altijd al, het was geen keuze. Wat het erg maakt, is dat anderen er steeds schaamteloos naar staren en er iets van vinden. Of als ik op basis van mijn tijdelijke handicap zou denken te weten hoe zij zich voelt. Ik zeg, laat je sneeuwbolletjes eens vaker op de plank liggen. Of schud ze eens flink op, dat kan ook. 

*  Op 28 maart 2020 schreef ik in Leven in Tijden van Corona al over de serie Feel Good met Mae in de hoofdrol. (Link naar blog) Wat kan ik zeggen, ik ben fan.